Disaster Recovery to zagadnienie, które w ostatnim czasie zyskuje na popularności – firmy coraz częściej dostrzegają potrzebę odtwarzania awaryjnego po „zdarzeniu niszczącym” lub po incydencie bezpieczeństwa. Potwierdzają to również dane – według raportu Veeam ,,Trendy w ochronie danych 2021”, popularność rozwiązań Disaster Recovery wzrosła w ciągu ostatnich dwóch lat o niemal 1/5 (19%). Nic w tym dziwnego, zważywszy na fakt, iż skuteczne wdrożenie rozwiązań z obszaru DR to dla dużych organizacji oraz MŚP główne zabezpieczenie przed zaburzeniem ciągłości działania, a co za tym idzie, ochrona przed szeregiem konsekwencji technicznych, finansowych i wizerunkowych.

Obszar Disaster Recovery jest dość pojemny i zazwyczaj błędnie interpretowany, zwłaszcza w aspekcie definicyjnym. Dlatego postanowiliśmy nieco uporządkować to zagadnienie, osadzając je odpowiednio wśród innych rozwiązań i strategii cyberodporności. W tym celu zapraszamy Was do rozmowy z Tomaszem Magdą – Product Managerem Flowberg IT, który od niemal dekady specjalizuje się w rozwiązaniach z obszaru ciągłości działania, odtwarzania awaryjnego i wysokiej dostępności.

Wszystko jasne? No to zapraszamy do wywiadu.

1. Wdrożenie i utrzymanie rozwiązań z zakresu Disaster Recovery to często dla firm być albo nie być. Skoro tak, czy w Polsce ta praktyka jest standardem? I co za tym idzie – ilu szacunkowo mamy specjalistów lub firm specjalizujących się w DR w Polsce?

2. Czy z cyberzagrożeniami jest trochę tak jak w serialu „Haker”, że każdy system można obejść, w efekcie niszcząc jego dane? Co wtedy? Czy zawsze można odzyskać dane po ataku?

3. Z jakimi wyzwaniami z zakresu ochrony danych najczęściej mierzycie się w Waszej pracy?

4. Od czego powinna zacząć organizacja, która chce wdrożyć rozwiązania Disaster Recovery?

Osobiście rekomenduję działanie, jakim jest spisanie Planu Odtwarzania Awaryjnego Obszaru IT. I nie chodzi tu o tworzenie kilkudziesięciostronicowego tomiszcza, lecz o napisaną prostym językiem, kilkustronicową instrukcję opisującą, co i w jaki sposób mamy robić w określonej sytuacji. Chodzi o to, by wiedzieć co robić, gdy zmaterializuje się określone ryzyko – wtedy najważniejsze jest szybkie i zdecydowane działanie, czyli procedowanie zgodnie z wcześniej zaplanowanym schematem. W sytuacji awaryjnej nie ma miejsca na to, żeby dopiero zabierać się za obmyślanie rozwiązania. Ważne jest też, by ten dokument był stale dostępny dla zespołu odpowiedzialnego za Disaster Recovery w firmie. Należy też, rzecz jasna, aktualizować procedury w zgodzie ze zmianami wprowadzanymi w środowiskach IT. Tworząc plan, dokonujemy inwentaryzacji i hierarchizacji zasobów, co w następnych krokach pomoże w doborze właściwego rozwiązania technicznego.

5. Czy Disaster Recovery polega wyłącznie na odtwarzaniu awaryjnym danych?

6. Jak w praktyce realizowane jest Disaster Recovery w organizacji? Jaka technologia sprawdza się najlepiej i dlaczego?

W uproszczeniu, odtwarzanie awaryjne opieramy na backupie i replikacji. Zasadniczym celem backupu jest długoterminowa ochrona danych, natomiast celem replikacji jest zapewnienie dostępności systemów, np. w innej lokalizacji. Planując Odtwarzanie Awaryjne należy uwzględnić zarówno backup jak i replikację. Tylko takie podejście do DR pozwoli dostosować scenariusze odtworzeniowe do rodzaju i dotkliwości incydentu bezpieczeństwa, czy też stopnia wpływu czynnika niszczącego.

W praktyce DR to sekwencyjna replikacja asynchroniczna – a rzadziej synchroniczna – do drugiego ośrodka przetwarzania lub do chmury. Replikujemy zwykle wirtualne maszyny utrzymujące procesy krytyczne w organizacji. W przypadku awarii ośrodka podstawowego, z takich replik składowanych w ośrodku zapasowym można uruchomić środowisko IT i przełączyć pracę właśnie na ten ośrodek (failover). Po tym, gdy uzyskamy zdolność do ponownego uruchomienia ośrodka podstawowego, następuje faza failback, w której maszyny ośrodka podstawowego synchronizowane są o zmiany, które zaszły w ośrodku zapasowym. Pomyślne zakończenie fazy failback pozwala na ponowne przełączenie przetwarzania na ośrodek podstawowy.

Rysunek 1 – Fazy DRC & DRaaS | replikacja | failover | failback

Jeżeli chodzi o technologię, to trzeba ją bezwzględnie dopasować do stosu technologicznego, który już posiadamy. Nadto, należy uwzględnić istniejące procedury, plany ciągłości działania i oczekiwania biznesowe w zakresie akceptowalnej utraty danych, jak i czasu przywracania – parametry RPO (Recovery Point Objective) i RTO (Recovery Time Objective).

Rysunek 2 – Disaster Recovery – RPO & RTO

My realizujemy wdrożenia Disaster Recovery albo jako projekty DRC, albo jako usługę poziomu aplikacji – DRaaS. W drugim przypadku preferujemy rozwiązanie firmy Veeam Software, której jesteśmy partnerem w programie Veeam Cloud Service Provider (poziom Gold).

7. Coraz większą popularnością wśród polskich firm cieszy się od jakiegoś czasu DRaaS, czyli Disaster Recovery w formie usługi. Wyjaśnij proszę, na czym ona polega i jaka jest różnica pomiędzy DRC, a DraaS?

Rozmawiała: Natalia Dutkiewicz

Artykuł został napisany przez człowieka, a nie algorytm sztucznej inteligencji.

Co to znaczy, że kopia zapasowa jest NIENARUSZALNA i dlaczego to tak ważny aspekt ochrony danych? Czym jest linuxowe utwardzone repozytorium i czy jest to najlepsza metoda zapewnienia nienaruszalności backupu? Jak skutecznie testować kopie zapasowe i w jaki sposób wykorzystać do tego celu narzędzia ze stajni Veeam? O to i jeszcze więcej zapytaliśmy Tomasza Turka, Senior Systems Engineer z Veeam Software, który o backupie wie niemal wszystko.
 
Zapraszamy więc do materiału w dwu formatach. Dla tych, którzy wolą poczytać, mamy artykuł, a dla tych, którzy lubią pooglądać i posłuchać – wideo. Uwaga – znajdziecie tutaj sporo technicznego żargonu, więc artykuł jest skierowany raczej do specjalistów IT oraz osób z praktyczną wiedzą z obszaru backupu i odtwarzania.

Czym jest nienaruszalność kopii zapasowych i jak ją zrealizować w praktyce?

Czym jest linuxowe utwardzone repozytorium? Jak za jego sprawą realizowana jest ochrona przed usunięciem kopii zapasowej?

Czy utwardzone repozytorium linuxowe jest najlepszą metodą realizacji nienaruszalności kopii zapasowych?

Według Tomasza Turka linuxowe repozytorium jest jednym z podstawowych sposobów osiągnięcia nienaruszalności kopii zapasowej, ale nie jedynym. Stosunkowo bezpieczną metodą jest również wykorzystanie środowisk niezależnych od naszej firmowej infrastruktury do przechowywania kopii zapasowych. To na przykład środowiska zewnętrznych service providerów lub hyperskalerów, które gwarantują zupełnie inną domenę uwierzytelniania.

W przypadku ataku na nasze lokalne środowisko mamy jeszcze kopie zapasowe u service providera, gdzie dane są bezpieczne z dwóch powodów. Po pierwsze – zewnętrzna domena uwierzytelniania jest solidną barierą przed zaatakowaniem repozytorium Service Providera, nawet jeśli nasze lokalne dane uwierzytelniania zostały przejęte. Po drugie – dostawcy usługi backupu poza siedzibą (off-site backup) mają możliwość opóźnienia akcji usuwania kopii zapasowych ze swojego repozytorium, co znacząco zwiększa szanse na odzyskania danych po udanym ataku na lokalne repozytorium backupu. 

Rozważając to na przykładzie, gdybyście stali się ofiarą cyberataku mającego na celu nie tyle zaszyfrowanie danych, co na przykład ich usunięcie, service provider może ustanowić politykę, która mówi, że nawet w przypadku otrzymania komendy ,,Usuń kopie zapasowe” zadanie to realnie zostałoby zrealizowane dopiero po 7 dniach, co daje wystarczająco dużo czasu na odtwarzanie awaryjne.

Jakie są najlepsze praktyki testowania kopii zapasowych?

Podsumowanie

Bezpieczeństwo kopii zapasowych to zagadnienie równie szerokie, co trudne, głównie z uwagi na fakt, że niebezpieczeństwa, na które narażone są nasze dane, ewoluują w tempie logarytmicznym – codziennie pojawiają się nowe socjotechniki, coraz inteligentniejsze malware’y i jeszcze bardziej wyrafinowane techniki ataków ransomware.

A choć trudno za tym wszystkim nadążyć, jedno jest pewne – stosowanie sprawdzonych praktyk, narzędzi i strategii zabezpieczania backupu może nie tylko znacząco zwiększyć poziom bezpieczeństwa naszych danych, ale również (czego nikomu nie życzymy) stać się ostatnim bastionem w walce z cyberprzestępcami.

Dobrze zabezpieczona kopia zapasowa to przepustka do odzyskania utraconych danych, szybkiego przywrócenia ciągłości działania organizacji, ograniczenia skutków naruszenia oraz zmniejszenia potencjalnych konsekwencji finansowych i wizerunkowych dla organizacji.

Zatem jeśli wiesz już, że warto zadbać o ten obszar w Twojej organizacji, ale nie masz pewności co do tego, JAK to zrobić, jakich narzędzi użyć i od czego zacząć – zapraszamy do kontaktu z nami poprzez czat lub e-mail oraz do zapoznania się z informacjami o naszych usługach w zakresie backupu i odtwarzania na stronie produktu. Doradzimy, pomożemy i skutecznie przeprowadzimy Cię przez cały proces wdrożenia planu ochrony danych w Twojej organizacji. 

---

Artykuł został napisany przez człowieka, a nie algorytm sztucznej inteligencji.

Choć bezpieczeństwo danych staje się jednym z kluczowych elementów strategii organizacji, zagrożenie cyberatakami wciąż jest wyraźne i obecne w biznesowym oraz technologicznym krajobrazie. Jak wskazuje raport 2023 Veeam Data Protection Trends, w 2022 roku aż 85% organizacji doświadczyło co najmniej jednego ataku ransomware, a to nie wszystko – niepokojący jest również fakt, że oprogramowanie ransomware zwykle nie tylko blokuje organizacjom dostęp do ich plików, ale także umożliwia kradzież danych w celu ich sprzedaży, wykorzystania do przyszłych ataków lub wykorzystania jako część jednego lub więcej schematów wymuszeń. Zapobieganie złośliwemu dostępowi do tych danych powinno więc być głównym celem każdego planu cyberbezpieczeństwa.

Jednakże, żadna organizacja nie powinna zakładać, że jej zabezpieczenia zawsze będą skuteczne. Dlatego też posiadanie możliwości odzyskiwania danych jako ostatniej linii obrony jest równie ważne. Wśród organizacji dotkniętych atakiem ransomware, średnio 15% danych produkcyjnych tych firm zostało utraconych podczas incydentu (2023 Veeam Ransomware Trends Report), co podkreśla znaczenie posiadania dobrze zaprojektowanego i niezawodnego planu odzyskiwania danych.

Wspólne ramy planowania strategii odzyskiwania danych

NIST Cybersecurity Framework to sprawdzone ramy działania, które organizacje mogą wykorzystać do poprawy swojej strategii odzyskiwania danych. Framework obejmuje szereg powtarzalnych etapów i działań, które warto zastosować w celu zarządzania cyberbezpieczeństwem w organizacji, w tym w procedurze odzyskiwania danych po cyberataku. Metodyka obejmuje 5 kluczowych kroków:

1. Identyfikacja krytycznych danych
2. Ochrona infrastruktury kopii zapasowych i danych
3. Wykrywanie cyberzagrożeń
4. Reagowanie na cyberzagrożenia
5. Bezpieczne odzyskiwanie danych

Identyfikacja krytycznych danych

Podobnie jak w przypadku każdej katastrofy, która może spotkać firmę, dobre planowanie jest zadaniem nr 1, jeśli chcemy znacząco zminimalizować jej skutki. Porządek i świadomość zasobów oraz ich priorytetyzacja to jedne z pierwszych kroków, jakie należy podjąć, by wesprzeć i zoptymalizować plan działania w sytuacji naruszenia danych – bo przecież nie można chronić zasobów, o których się nic nie wie. A choć katalogowanie i kategoryzowanie obszarów, które wymagają ochrony, może wydawać się nieistotne w porównaniu z aktywną reakcją na cyberzagrożenie, jest to punkt wyjścia do tego, by jak najlepiej ochronić swoje dane.

Aby stworzyć niezawodny plan odzyskiwania danych, dział IT i dział bezpieczeństwa muszą ściśle współpracować w celu identyfikacji, skatalogowania i priorytetyzacji wszystkich danych i systemów istniejących w organizacji. Takie porównanie i ,,rachunek sumienia” w zakresie różnych systemów często wskazuje miejsca, gdzie dane nie są odpowiednio chronione i gdzie znajdują się słabe punkty lub luki bezpieczeństwa.

Katalog danych powinien zawierać znaczniki, takie jak lokalizacja, właściciel oraz, co najważniejsze, priorytet odzyskiwania. Takie działanie ma jeszcze jedną, niezwykle istotną zaletę – katalogowanie pomaga w ujawnieniu brakujących, nieaktualnych czy niepełnych danych, a do tego pozwala identyfikować kluczowe metadane potrzebne do prawidłowego zaplanowania odzyskiwania danych. Wszystkie te informacje warto wykorzystać do utworzenia planu odzyskiwania danych w ramach planów ciągłości działania.

Ochrona infrastruktury kopii zapasowych i danych

Infrastruktura kopii zapasowych to szczególne miejsce w każdym środowisku IT. Nie tylko zapewnia ostateczną ochronę, ale także jest bardzo wrażliwym punktem na mapie systemów IT, gdyż zawiera kopie wszystkich danych. To sprawia, że jest to świetny cel dla cyberataków, którego kompromitacja znacząco zwiększa prawdopodobieństwo wymuszenia okupu. Dlatego tak ważna jest ochrona samej infrastruktury kopii zapasowych.

Pierwszym krokiem w ochronie kopii zapasowych jest zapobieganie nieautoryzowanemu dostępowi do samego systemu zarządzania kopiami zapasowymi. Konieczne jest tutaj stosowanie zasady Zero Trust, która mówi mniej więcej tyle: weryfikuj dokładnie, zakładaj najgorszy scenariusz i pilnuj tych najmniej uprzywilejowanych dostępów.

Kluczowe w tym przypadku jest wykorzystanie uwierzytelniania wieloskładnikowego, poświadczeń jednorazowych, podwójnej akceptacji i posiadanie oddzielnego, dedykowanego systemu zarządzania tożsamością i dostępem (IAM) do ochrony danych. Zarządzanie tożsamością i dostępem (IAM) w celu kontrolowania poświadczeń użytkowników zapewnia, że użytkownicy są odpowiednio zweryfikowani, a ich konta i poświadczenia są trudniejsze do złamania. Dobrą praktyką jest również tworzenie dostępów o jak najmniejszej liczbie uprawnień, np. poprzez uruchomienie oddzielnych kont administratora i kont operacyjnych. Zapobiegnie to niezamierzonym błędom ludzkim i zminimalizuje eskalację uprawnień. Wreszcie, warstwa dostępowa powinna być skonfigurowana w taki sposób, by naruszenie nie spowodowało utraty wszystkich danych. Poszczególne dostępy do określonych systemów, aplikacji i danych powinny być od siebie odizolowane, a konta lub profile dostępowe do poszczególnych obszarów powinny mieć poziomowane uprawnienia.

Upewnij się, że kopie zapasowe będą dostępne w razie potrzeby

Usuwanie kopii zapasowych w celu uniemożliwienia odzyskania danych jest obecnie powszechną cechą oprogramowania ransomware. Dlatego upewnienie się, że kopie zapasowe nie mogą być modyfikowane ani usuwane, ma wyjątkowo ważne znaczenie w przypadku incydentu cyberbezpieczeństwa.

Nienaruszalność jest krytyczną cechą kopii zapasowych, szczególnie w przypadku kopii zapasowych, które muszą pozostać integralne, aby spełnić wymagania dotyczące przechowywania. Wykorzystanie nienaruszalnych repozytoriów, urządzeń deduplikacyjnych lub taśm (air gap), pozwoli przechowywać dane w stanie, w którym nawet administratorzy nie mogą modyfikować ani usuwać danych.

W cyberbezpieczeństwie istnieje stary branżowy żart, który mówi, że najbezpieczniejszym systemem zwykle jest ten, który jest odłączony od sieci i przechowywany w pomieszczeniu, do którego nikt nie ma dostępu. Okazuje się jednak, że w przypadku kopii zapasowych takie rozwiązanie to nie żart, a bardzo rozsądna praktyka. O ile kopia zapasowa jest odizolowana od sieci i przechowywana offline, na przykład na taśmie, o tyle istnieje niewielkie prawdopodobieństwo, że dane na niej zostaną naruszone lub zawirusowane.

Ostatnim ważnym elementem ochrony kopii zapasowych jest ich szyfrowanie w taki sposób, aby uniemożliwić dostęp do nich osobom trzecim. Choć nie uchroni to danych przed ich przejęciem lub zablokowaniem przez oprogramowanie ransomware, sprawi jednak, że będzie bardzo mało prawdopodobne, że staną się one celem wymuszeń. Analiza wielu ataków ransomware wykazała bowiem, że zaszyfrowane kopie zapasowe nie są szyfrowane przez ransomware, pozostają w związku z tym nienaruszone.

Wykrywanie cyberzagrożeń

Po zidentyfikowaniu obszaru systemów i danych, należy wprowadzić plan i narzędzia służące do szybkiego wykrywania naruszeń tych zasobów. Szybkie wykrywanie radykalnie skróci czas przestoju i wpływ incydentu bezpieczeństwa na biznes, co bezpośrednio przekłada się na ograniczenie skutków finansowych i wizerunkowych incydentu.

Jedną z kluczowych strategii złośliwego oprogramowania jest unikanie wykrycia, podczas gdy eskaluje ono uprawnienia i porusza się w środowisku, infekując jak najwięcej systemów. Aby to osiągnąć, złośliwe oprogramowanie może wprowadzać niewielkie zmiany w danych, aby uniknąć zauważenia. Ponadto, ponieważ strategie cyberprzestępców stają się coraz bardziej wyrafinowane, autorzy złośliwego oprogramowania stawiają najczęściej na usuwanie kopii zapasowych, skracanie czasu ich przechowywania lub wręcz wyłączanie zadań backupu.

Aby zabezpieczyć się przed konsekwencjami takich działań, konieczne jest zainstalowanie narzędzi analitycznych (Yara Threat Detection), które będzie identyfikować w czasie rzeczywistym tego typu nietypowe zachowania i skanować dane w poszukiwaniu złośliwego oprogramowania oraz powiadamiać za pomocą alarmów i raportów w aplikacji monitorującej, np.Veeam ONE.

Kolejnym narzędziem wspierającym wykrywanie cyberzagrożeń jest menedżer incydentów i zdarzeń bezpieczeństwa (SIEM). Poprzez odpowiednie skonfigurowanie systemu SIEM, wykryte wskaźniki naruszenia bezpieczeństwa mogą być oznaczane bezpośrednio w systemie używanym przez zespół ds. bezpieczeństwa, co skraca czas reakcji i daje analitykom bezpieczeństwa bardziej szczegółowy obraz zdarzenia.

Reagowanie na cyberzagrożenia

Nawet najlepszy plan ochrony danych nie daje stuprocentowej skuteczności, dlatego w sytuacji naruszenia (która niewątpliwie prędzej czy później się zdarzy), należy postawić przede wszystkim na jak najszybsze zatrzymanie i usunięcie złośliwego oprogramowania z cybernetycznego ,,krwioobiegu”. Podobnie jak w przypadku planowania odzyskiwania danych po zdarzeniu o charakterze niszczącym, jednym z głównych celów, do których należy dostosować wszystkie decyzje, jest czas odtworzenia zdolności do kontynuowania działalności operacyjnej (Recovery Time Objectives, RTO). W przypadku zdarzeń związanych z cyberbezpieczeństwem jest podobnie – najważniejsze jest przywrócenie systemów do działania i minimalizowanie przestojów.

Aby przeprowadzić ten proces jak należy, ważne są trzy działania: cykliczne testowanie procedury odzyskiwania danych z kopii zapasowych (najlepiej automatyczne), znalezienie pierwotnie zainfekowanego punktu w systemie oraz skanowanie pamięci masowych w poszukiwaniu złośliwego oprogramowania przed pełnym przywróceniem. Takie działanie nie tylko pozwoli na sprawne i bezpieczne przywrócenie systemów do działania, ale także daje możliwość analizy przebiegu incydentu i wyciągania wniosków w zakresie wzmocnienia zabezpieczeń. Do tego rodzaju działań warto wykorzystać funkcje SureBackup oraz Secure Restore, będące częścią rozwiązania Veeam Data Platform.

Odzyskuj dane szybko i bezpiecznie

W zależności od charakteru incydentu cyberbezpieczeństwa, przywrócenie danych będzie miało kluczowe znaczenie dla przywrócenia usług, szczególnie w przypadku ransomware. Jeśli czas przywrócenia jest długi, istnieje prawdopodobieństwo, że wiele punktów odzyskiwania może zawierać złośliwe oprogramowanie i może pojawić się konieczność cofnięcia się w czasie, aby znaleźć czysty punkt przywracania.

Podobnie jak w przypadku tradycyjnego odzyskiwania po awarii, ważne jest, aby dostosować się do celów związanych z minimalizacją utraty danych – określając parametr, który mówi, na jaką maksymalnie utratę danych organizacja może sobie pozwolić (RPO – Recovery Point Objective), co jest równoznaczne z tym, do jak dalekiego punktu przywracania należy się cofnąć, aby mieć pewność, że przywrócone dane będą ,,czyste” i niezainfekowane. 

Aby zmniejszyć ryzyko przywrócenia zainfekowanych danych i zminimalizować konsekwencje ich naruszenia w fazie reagowania, należy wykorzystywać narzędzia do bieżącego skanowania i wykrywania złośliwego oprogramowania we wcześniejszych punktach przywracania, nie sugerując się wyłącznie oznaczeniami złośliwego oprogramowania z wcześniejszych skanów.

Dobrą praktyką w przypadku, gdy czyste punkty przywracania znajdują się dalej wstecz w czasie niż zdefiniowane RPO, może okazać się przywracanie wyłącznie poszczególnych fragmentów kluczowych danych (poziom plików), jednocześnie nie ryzykując ,,wpuszczenia” złośliwego oprogramowania z pełnej kopii zapasowej do systemu.

Podsumowanie

Tworzenie strategii odzyskiwania danych nie jest obecnie łatwym zadaniem. Zagrożenia są coraz bardziej wyrafinowane, a konsekwencje naruszeń liczone są nierzadko w milionach lub sektach tysięcy, dlatego należy wykorzystywać każdą możliwość, by minimalizować to ryzyko. 

NIST Cybersecurity Framework usprawnia i porządkuje kroki, które należy podjąć, by zwiększyć prawdopodobieństwo odzyskania danych po indycencie cyberbezpieczeństwa. Podążając za wytycznymi NIST warto pamiętać o:

– Tworzeniu i regularnym testowaniu planów odzyskiwania,

– Wdrożeniu udokumentowanych najlepszych praktyk w zakresie budowania infrastruktury kopii zapasowych,

– Uruchomieniu narzędzi służących wykrywaniu i detekcji nietypowych aktywności w danych, aplikacjach i systemach,

– Stosowaniu najlepszych praktyk w zakresie tworzenia struktury dostępów do danych i priorytetyzacji uprawnień,

– Zadbaniu o to, by przywrócone dane po incydencie cyberbezpieczeństwa były ,,czyste” i wolne od złośliwego kodu.

Na bazie Building a Cyber‑Resilient Data Recovery Strategy – z dnia 03.01.2024.

W obliczu rosnącej liczby ataków cybernetycznych, coraz sprytniejszego oprogramowania ransomware, czy wyrafinowanych socjotechnik oraz ataków phishingowych, organizacje raz za razem boleśnie przekonują się, że posiadanie systemów mitygujących cyberzagrożenia to za mało, by czuć się w pełni bezpiecznie. Aby więc zwiększyć skuteczność i kompleksowo zabezpieczyć ciągłość działania, warto spojrzeć na problem szerzej i zamiast skupiać się na narzędziach, zająć się całościową cyberodpornością organizacji.

Firmy dziś, bardziej niż kiedykolwiek, potrzebują kompleksowej strategii odporności cybernetycznej. Pytanie jednak brzmi, czym właściwie jest cyberodporność, na czym polega i w jaki sposób wdrożyć jej zasady w organizacji? O tym właśnie jest najnowszy artykuł Veeam, na bazie którego stworzyliśmy krótki przewodnik dla tych, dla których klasyczne cyberbezpieczeństwo to już o wiele za mało.

Trochę teorii

Aby dobrze zrozumieć zjawisko, jakim jest cyberodporność, należy sięgnąć do źródła – czyli do definicji.

Idąc za zgrabną formułką Jackie Ostlie z Veeam, należy zaznaczyć, że u podstaw cyberodporności leży przede wszystkim zdolność organizacji do oceny zagrożeń i incydentów cybernetycznych, przygotowania się na nie, reagowania i odzyskiwania sprawności po nich.

Narodowy Instytut Standardów i Technologii (NIST) z kolei nieco rozwija tę myśl, definiując odporność cybernetyczną jako zdolność przewidywania, wytrzymywania, odzyskiwania i dostosowywania się do niesprzyjających warunków, napięć i ataków w systemach, które korzystają z zasobów cybernetycznych lub są przez nie obsługiwane. Cyberodporność ma umożliwić realizację celów strategicznych lub biznesowych, które zależą od dostępnych zasobów w środowisku cybernetycznym.

MITRE to organizacja non-profit, która, jako swoisty pioner zagadnień związanych z cyberodpornością, opracowała framework MITRE Attack, będący jedną z największych dostępnych baz wiedzy o cyberzagrożeniach i naruszeniach danych, a także badań nad nowymi technikami cyberataków. MITRE zatem ma swoją własną, krótką i konkretną definicję cyberodporności, wedle której jest to potrzeba, aby systemy informacyjno-komunikacyjne oraz osoby od nich zależne, były odporne na uporczywe, ukryte i wyrafinowane ataki skupiające się na zasobach cybernetycznych.

Niezależnie jednak od tego, jaką definicję zagadnienia przyjmiemy, kluczowe w tym przypadku nie jest tak naprawdę to, CZYM jest cyberodporność, ale to, w JAKI SPOSÓB wdrażać ją w organizacji. Nie chodzi przecież tylko o zapobieganie atakom, ale także o to, by sprawnie działać w trakcie ataku oraz po nim, minimalizując przestoje i ryzyko utraty danych oraz strat finansowych i wizerunkowych. Nie jest to proste, bo wymaga spójnej współpracy zespołów IT i cyberbezpieczeństwa, a także świadomości wszystkich członków organizacji, która pozwoli być o krok do przodu wobec mnożących się cyberzagrożeń.

Framework odporności cybernetycznej – najważniejsze elementy

Przechodząc jednak do konkretów, warto skupić się na tym, jakie działania kryją się pod definicją cyberodporności NIST oraz MITRE oraz jakie wskazówki w tym zakresie warto wdrożyć, budując cyberodporną organizację. Na bazie najlepszych praktyk powstał zatem swoisty framework, który obejmuje 4 najważniejsze zasady. Budując organizację opartą o strategię cyberodporności, przede wszystkim należy:

Przewidywać -regularnie identyfikuj swoje wewnętrzne i zewnętrzne słabe punkty oraz najcenniejsze zasoby. Wymaga to współpracy zespołów IT i cyberbezpieczeństwa, kompleksowego mapowania procesów oraz wysokopoziomowej integracji istniejących systemów.

Egzekwować – wprowadź swój plan w życie i monitoruj procesy oraz systemy pod kątem nietypowej aktywności, która może wskazywać na złośliwy atak i/lub naruszenie. Uwzględnij w tym procesie korzystanie z narzędzi bezpieczeństwa, takich jak SIEM i XDR, upewnij się, że Twoja organizacja stosuje podejście Zero Trust oraz koniecznie zaimplementuj zasady zarządzania tożsamością i dostępem, wzmocnione uwierzytelnianiem wieloskładnikowym (MFA – Multi-Factor Authentication).

Mieć z czego odzyskiwać – kopia zapasowa to ostatnia linia obrony w przypadku cyberataku, nie można więc traktować jej po macoszemu, bo nierzadko ratuje organizacji ,,życie”. Upewnij się więc, że Twój backup jest nienaruszalny, wolny od wirusów oraz przechowywany poza siedzibą, zgodnie z zasadą 3-2-1-0 – w kryzysowej sytuacji pozwoli Ci to na skuteczne odzyskanie kluczowych dla organizacji danych.

Dostosowywać – poddawaj regularnej ewaluacji firmowe procesy, zasady i systemy oraz na bieżąco modyfikuj je w razie potrzeby, aby jak najlepiej dostosować je do zewnętrznych, wciąż ewoluujących i coraz bardziej wyrafinowanych cyberzagrożeń.

Budowanie cyberodporności – bariery i zagrożenia

Zrozumienie ryzyka związanego z zagrożeniami cybernetycznymi ma kluczowe znaczenie dla zbudowania odpowiedniej strategii. Według Veeam do najczęstszych zagrożeń, które stoją na drodze do stworzenia cyberodporności organizacji, należą m.in. poniższe bariery:

• Zespoły IT i cyberbezpieczeństwa dość często są od siebie funkcjonalnie i strukturalnie odizolowane, co utrudnia zrozumienie przepływu narzędzi, procesów i planów, w efekcie opóźniając szybką reakcję na incydent cyberbezpieczeństwa.
• Testowanie kopii zapasowych i próbne odzyskiwanie danych jest traktowane w kategoriach fanaberii, będąc jednocześnie procesem wyłączonym ze strategii odporności cybernetycznej organizacji.
• Organizacje nie przestrzegają podstawowych zasad higieny bezpieczeństwa i ochrony danych.
• Organizacje zaniedbują szkolenia pracowników na wszystkich szczeblach oraz we wszystkich obszarach biznesowych, co znacząco zwiększa ryzyko błędów ludzkich mogących prowadzić do incydentu.

Skutki powyższych zaniechań mogą być dla organizacji katastrofalne, zarówno pod względem finansowym, jak i reputacyjnym. Według najnowszych danych, średni koszt naruszenia bezpieczeństwa danych wynosi 3,86 mln dolarów, a zidentyfikowanie i powstrzymanie naruszenia zajmuje średnio 280 dni. Statystyki te podkreślają znaczenie solidnej strategii odporności cybernetycznej.

Wdrażanie dobrych, sprawdzonych praktyk, kluczem do sukcesu

Budowanie odporności cybernetycznej wymaga czegoś więcej niż tylko wdrażania narzędzi i zasobów bezpieczeństwa; wymaga holistycznego podejścia, obejmującego szereg najlepszych dostępnych i sprawdzonych praktyk, takich jak:

Współpraca na linii IT – zespół cybersecurity: tylko pełen, transparentny przepływ informacji oraz integracja procesów i systemów pozwala na zbudowanie kompleksowej bariery ochronnej przeciw cyberatakom oraz natychmiastową identyfikację słabych stron i obszarów wysokiego ryzyka w organizacji.

Dbałość o porządny, rzetelny backup: regularne tworzenie kopii zapasowych danych to tylko pierwszy krok do szybkiego powrotu do działania w przypadku incydentu cybernetycznego. Kompleksowy backup powinien być regularnie testowany, wolny od wirusów i uszkodzeń, nienaruszalny oraz powinien występować przynajmniej w trzech egzemplarzach, na dwóch różnych nośnikach, a jeden z nich powinien znajdować się poza siedzibą.

Opracowanie planu reagowania na incydenty: plan reagowania na incydenty to dokument obejmującywstępnie zdefiniowane kroki, które Twoja organizacja powinna zrealizować w przypadku wystąpienia incydentu cyberbezpieczeństwa. Jest nieodzowny, bo w sytuacji krytycznej porządkuje i systematyzuje działania, które należy podjąć, by zminimalizować straty w przypadku cyberataku.

Stała ewaluacja strategii: świat cyberzagrożeń stale się rozwija, co oznacza, że ​​Twoja organizacja również musi to robić. Na bieżąco należy więc oceniać narzędzia, procesy, systemy i zasady, aby identyfikować wszelkie luki i słabe punkty w zabezpieczeniach Twojej organizacji.

Szkolenia pracowników: każdy pracownik, bez względu na stanowisko, odgrywa rolę w ochronie Twojej firmy, klientów i danych. Edukacja pracowników w zakresie rozpoznawania i reagowania na cyberzagrożenia może znacząco zmniejszyć ryzyko powodzenia ataku.

Podsumowanie

W czasach, gdy zagrożenia cybernetyczne są nieuniknione, odporność cybernetyczna stała się swoistym „must have” każdej organizacji, której celem jest ochrona swoich zasobów i utrzymanie ciągłości działania. W bezpieczeństwie cybernetycznym nie chodzi bowiem tylko o posiadanie odpowiednich narzędzi – bo to zdecydowanie zbyt mało – ale także o wdrażanie i egzekwowanie odpowiednich strategii, procedur i szkoleń, które wymaga partnerstwa między zespołami IT, zarządem oraz resztą organizacji.

Cyberodporność jako zagadnienie wciąż ewoluuje, w miarę, jak pojawiają się nowe zagrożenia – a jak wiadomo, dzieje się to w zastraszającym tempie. Tym ważniejsze jest zatem odejście od nastawienia reaktywnego, które obejmuje reagowanie w odpowiedzi na problem, a przejście na zdecydowanie proaktywny model działania – który, rzetelnie wdrożony, pozwala być krok do przodu wobec czyhających cyberzagrożeń oraz daje pewność, że Twoja organizacja jest zawsze przygotowana na to, co potencjalnie nadejdzie.

Pamiętaj, że celem organizacji nie jest jedynie przetrwanie cyberataku, ale także jak najdalej idące minimalizowanie szkód, zarówno operacyjnych, jak i reputacyjnych. W tym kontekście odporność cybernetyczna to odpowiedzialność nie tylko działu IT – to kwestia mindsetu całej organizacji.

*Artykuł powstał na podstawie materiału ,,What is cyber resilience?” Veeam Software: https://www.veeam.com/blog/what-is-cyber-resilience.html, dostęp na dzień 04.12.2023 r.

---

Artykuł został napisany przez człowieka, a nie algorytm sztucznej inteligencji.

W październiku odbyła się internetowa konferencja VeeamON Resiliency Summit, w trakcie której nasz partner technologiczny przedstawił nowości w nadchodzącej aktualizacji Veeam Data Platform. Najprawdopodobniej do końca roku możemy spodziewać się nowych wersji następujących platform:

• Veeam Backup & Replication V12.1,
• Veeam ONE V12.1,
• Veeam Recovery Orchestrator v7,
• Veeam Backup & Recovery for AWS v7, Azure v6 i Google v5.

Okazuje się, że aktualizacja wprowadza całkiem dużo wartościowych zmian, które wyraźnie odpowiadają na statystyki dotyczące wektorów ataków i Ransomware Cyber Kill Chain. Poniżej wyjaśniam, co pojawi się w wersji 23H2 i zapewniam, że może Wam się to spodobać.

Nowości w obszarze bezpieczeństwa środowiska backupu

1. Wsparcie dla syslog i integracja z narzędziami SIEM. Dzięki śledzeniu krytycznych zdarzeń i wykrywaniu anomalii możliwe będzie niemal natychmiastowe reagowanie. Oto przykładowe wyzwalacze alarmów, które mogą uratować kopie zapasowe:
   • nieudane logowania z użyciem wieloskładnikowego uwierzytelniania,
   • próba usuwania kopii zapasowych,
   • próba usuwania repozytoriów.
2. Wsparcie dla KMIP 2.0, czyli zarządzania kluczami i certyfikatami. Funkcjonalność, która pomoże przestrzegać polityki poświadczeń, a więc na przykład eliminować słabe lub niezmieniane hasła.
3. Wprowadzenie „autoryzacji 4 oczu” (4 Eyes Authorization) dla operacji niszczących. Chodzi o wymóg potwierdzenia usunięcia backupu lub repozytorium przez drugiego administratora.
4. Nowy pulpit nawigacyjny – centrum zagrożeń w konsoli Veeam Backup & Replication, który graficznie przedstawia podsumowanie dotyczące poziomu bezpieczeństwa, wykrytych zagrożeń oraz anomalii w zakresie SLA i RPO.
5. Dodano możliwość włączenia nienaruszalności backupu konfiguracji Veeam Backup & Replication.
6. Ważną funkcją jest także możliwość wyłączenia retencji na czas odzyskiwania po ataku Ransomware. W tym przypadku chodzi o zatrzymanie usuwania starszych punktów odtwarzania, które mogą stać się jedyną szansą na odtworzenie wcześniej zainfekowanych danych.
7. Implementacja funkcji Time Shift Detection, czyli wykrywania manipulacji czasem w Linux Hardened Repository. Dotychczas jedynie atak na protokół lub serwer NTP był jedyną opcją (poza zniszczeniem fizycznym) umożliwiającą usuwanie plików z tego repozytorium. Każda próba zmiany czasu systemowego spowoduje:
   • zablokowanie zmian flagi nienaruszalności dla plików,
   • zablokowanie retencji backupu,
   • wysyłkę alarmów wprost w zadaniu backupu.

Myślicie, że to koniec? Nic z tych rzeczy. Veeam Software poszedł jeszcze dalej.

Rys. 1 – Nowy zintegrowany Threat Center Dasboard jako stały element Veeam Backup & Replication

Nowości w zakresie wykrywania zagrożeń i odtwarzania po ataku Ransomware

1. Nowa funkcjonalność w zakresie SureBackup, która pozwala na uruchomienie skanera antywirusowego bez potrzeb posiadania instancji virtual labu. Jeżeli dodać do tego oparte na sygnaturach doraźne skanowanie konkretnego backupu oraz oznaczanie zainfekowanych backupów i punktów przywracania w interfejsie użytkownika, to robi się naprawdę ciekawie .
2. Wbudowany skaner Ransomware i analizator treści.
   • Możliwe będzie włączenie analizy entropii w locie po stronie proxy lub agenta. Mechanizmy sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego (AI/ML) będą rozpoznawać zmiany w strukturze szyfrowania danych oraz obciążenia procesora proxy i – zależnie od wybranej czułości – alarmować w interfejsie Centrum Zagrożeń.
   • Wykorzystanie wskaźników IOC (Indicator of compromise) w analizie podejrzanych plików, w oparciu o codziennie aktualizowaną bazę ponad 4000 oznaczonych próbek złośliwego oprogramowania (malware). Narzędzie będzie także wykrywać anomalie pomiędzy kolejnymi punktami przywracania i oznaczać to w zadaniach backupu.
3. Implementacja silnika Yara Threat Detection stosowanego w kryminalistyce cyfrowej i reagowaniu na incydenty. Oprócz integracji z SureBackup i Secure Restore możliwe będzie także doraźne skanowanie wybranych backupów w trakcie obsługi incydentów bezpieczeństwa.

Rys 2 – Wykorzystanie silnika skanowania Ransomware bazy IOC oraz Yara Threat Detection

Jak widać, zmiany są naprawdę solidne, a niektóre wprowadzają całkiem nową jakość do zarządzania cyberodpornością. Szczerze mówiąc, nie mogę się doczekać, kiedy będą mógł przetestować Yara i działanie skanera AV na poziomie backupu. Od razu nastawiam się też na implementację kilku nowych funkcji, takich jak: 4 Eyes Authorization, nienaruszalność konfiguracji VBR oraz Syslog. Włączymy też natychmiast Time Shift Detection na naszym Linux Hardened Repository. Nadchodzi zatem dość pracowita końcówka roku, bo zakładam, że nasi klienci także będą mieli chrapkę na włączenie kilku nowości do swojego backupowego menu .

Jak wynika z raportu Veeam 2023 Global Report on Ransomware Trends, ataki ransomware są bardziej niż powszechne – w ciągu ostatnich 12 miesięcy 85% organizacji doświadczyło co najmniej jednego cyberataku. Co więcej, choć aż 80% z nich zapłaciło okup, jedynie 75% odzyskało dostęp do swoich danych. W 3/4 przypadków celem hakerów były repozytoria kopii zapasowych.

Jak wskazuje Veeam, średnio co szóstej doświadczonej atakiem ransomware organizacji, udało się odzyskać w pełni swoje dane, bez płacenia żadnego okupu. Firmy te rzetelnie podchodziły do kwestii ochrony danych, dbając o niezmnienność i niezawodność tworzonych kopii zapasowych, oraz wdrażając kompleksową strategię reagowania na ransomware, która działała zgodnie z założeniami. Wniosek jest taki, że możliwe jest odzyskanie danych po ataku ransomware, jeśli masz na to konkretny i solidny plan.

Choć dla każdej z organizacji strategia radzenia sobie z atakiem ransomware będzie wyglądać trochę inaczej, z uwagi na specyfikę firmy, branży i danych, Veeam Software udało się opracować uniwersalne 6 elementów planu reagowania na ransomware, który znacząco zwiększa prawdopodobieństwo odzyskania danych po ataku.

W dużym skrócie krytyczne aspekty planu odzyskiwania danych po ataku ransomware powinny obejmować m.in. takie elementy, jak rekonfigurację systemów, wdrożenie szeregu rygorystycznych środków zapobiegawczych, uruchomienie systemów wczesnego wykrywania i reagowania, plan odzyskiwania danych i przywracania aplikacji oraz schemat komunikacji na wypadek wystąpienia incydentu bezpieczeństwa w organizacji. Nie można również zapominać o każdorazowym przeprowadzeniu kompleksowej analizy po incydencie, by zabezpieczyć elementy wysokiego ryzyka i zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia kolejnego ataku.

6-etapowy plan reagowania na ransomware w organizacji według Veeam obejmuje:

Etap 1: Działania prewencyjne/ zapobiegawcze

Etap 1 to szereg działań przygotowujących organizację na potencjalny atak ransomware jeszcze przed jego wystąpieniem. Obejmują one edukację pracowników, ocenę ryzyka, wzmacnianie rozwiązań sprzętowych i aplikacyjnych, segmentację sieci oraz tworzenie bezpiecznych kopii zapasowych danych.

1. Edukacja pracowników

Pracownicy są pierwszą linią obrony przed atakami złośliwego oprogramowania, należy więc bezwzględnie przeszkolić ich więc powinieneś przeszkolić ich w zakresie rozpoznawania próby ataków (zwłaszcza phishingowych), potencjalnych zagrożeń oraz sposobów wykrywania oznak zainfekowanych systemów i danych.

2. Ocena ryzyka

Regularnie przeprowadzana ocena ryzyka pozwala zidentyfikować słabe punkty w zabezpieczeniach przed złośliwym oprogramowaniem i ransomware oraz antycypować prawdopodobieństwo wystąpienia cyberataku przy uwzględnieniu aktualnych zabezpieczeń i specyfiki firmowej infrastruktury IT.

3. Zabezpieczenie portów i urządzeń końcowych (endpointów)

W tym celu należy uporządkować kwestie zdalnego dostępu w organizacji: wyłączyć nieużywane porty pulpitu zdalnego, ograniczyć pozostałe protokoły zdalnego dostępu do zaufanych hostów oraz zabezpieczyć urządzenia końcowe za pomocą indywidualnych ustawień konfiguracyjnych.

4. Segmentacja sieci i kontrola dostępu

Segmentowanie dostępu do sieci oraz zasobów może odbywać się z wykorzystaniem VPN oraz narzędzi fizycznych. Warto oddzielić zasoby skierowane do klientów od zasobów wewnętrznych organizacji, stosując również zasadę ograniczonego zaufania przy udzielaniu dostępu do danych. 

5. Wdrażanie aktualizacji systemów i poprawek (patchy) oprogramowania firmowego

Regularne i skrupulatne dbanie o zgodność z najbardziej aktualnymi wersjami oprogramowania i bieżące wdrażanie poprawek w aplikacjach może znacząco ograniczyć ryzyko włamania oraz cyberataku.

6. Wdrożenie zasad bezpiecznego tworzenia kopii zapasowych i redundancji danych

Dobra i staranna strategia tworzenia kopii zapasowych nierzadko stanowi ostatnią linię obrony przed utratą danych po cyberataku. Dlatego regularne tworzenie kopii zapasowych z uwzględnieniem reguły 3-2-1-0, nienaruszalności backupu oraz integralności danych jest podstawowym i bardzo ważnym działaniem prewencyjnym.

Etap 2: Wykrywanie i reagowanie

Bardzo ważne jest, aby szybko reagować na wszelkie incydenty związane z ransomware. Dzięki odpowiednim narzędziom monitorującymczęsto możliwe jest przerwanie ataku jeszcze w trakcie jego trwania. Do tego celu należy wykorzystać narzędzia monitoringu aplikacji i systemów, np. AppDynamics oraz całodobowe systemy alertów. Po wykryciu naruszenia kluczowe jest, by podjąć właściwe kroki i odpowiednie działania, co najprawdopodobniej znacząco zminimalizuje konsekwencje ataku.   

1. Określenie zagrożonych systemów

Ustalenie, które systemy zostały zaatakowane i natychmiastowe odizolowanie ich od reszty sieci jest pierwszym koniecznym krokiem, który należy wykonać. Jeśli atak dotknął kilka systemów i nie jest możliwe wstępne zweryfikowanie jego zasięgu, należy wyłączyć całą sieć  izolując galwanicznie i elektromagnetycznie (LAN w tym WiFi) środowiska przetwarzania danych.

2. Wyłączenie urządzeń

Jeśli nie jest możliwe odłączenie urządzeń od sieci, należy wyłączyć zasilanie zainfekowanego sprzętu. Uwaga! Należy pamiętać, że ten krok może usunąć dowody przechowywane w pamięci podręcznej.

3. Selekcja dotkniętych naruszeniem systemów

Bardzo ważnym etapem jest identyfikacja systemów krytycznych dla ciągłości działania i uszeregowanie ich według ważności pod względem priorytetów organizacji. Zwykle jest to zapisane w Planach Ciągłości Działania lub Procedurach związanych z Disaster Recovery.

4. Analiza logów

Przejrzenie dzienników systemowych pozwala zidentyfikować potencjalne powody naruszenia danych i prawdopodobną ścieżkę włamania.

5. Ustalenie prawdopodobnego scenariusza cyberataku

Ustalenie sekwencji zdarzeń prowadzących do ataku pozwoli odkryć sposób, w jaki złośliwe oprogramowanie czy malware były w stanie przeniknąć do Twojej sieci.

6. Identyfikacja zagrożenia

Zwieńczeniem tego etapu jest identyfikacja oprogramowania ransomware, jego wariantu/ rodzaju oraz pozostałych typów złośliwego oprogramowanie w systemach (jeśli wystąpią).

Etap 3: Komunikacja i raportowanie

Po wystąpieniu naruszenia kluczowe jest jak najszybsze zgłoszenie incydentu oraz dokładne poinformowanie poszkodowanych stron (np. klientów) o tym, co się stało. Szybka i transparentna komunikacja pomoże złagodzić krótko- i długoterminowe konsekwencje, takie jak utrata wiarygodności, straty finansowe wynikające z przestoju, czy kar umownych.

1. Komunikacja wewnętrzna

Natychmiast po wystąpieniu incydentów należy poinformować wszystkich pracowników i strony, których dotyczą konsekwencje naruszenia o jego przebiegu i krokach podjętych w celu zminimalizowania szkód. Bardzo ważne jest, aby pamiętać o regularnych aktualizacjach. Od formy i jakości tej komunikacji zależeć będzie także spójność komunikacji z otoczeniem zewnętrznym.

2. Powiadomienie odpowiednich władz

Zgłoszenie incydentu lokalnym lub krajowym organom porządku publicznego wynika z lokalnych rozporządzeń oraz legislacji obejmującej specyfikę danej branży. Po wystąpieniu naruszenia należy zatem niezwłocznie spełnić wszystkie zobowiązania prawne w zakresie powiadomienia regulatorów i podmiotów nadzorujących.

3. Komunikacja zewnętrzna

Powiadomienie klientów i partnerów biznesowych o incydencie oraz opublikowanie odpowiednich informacji dotyczących zakresu szkód jest bardzo ważnym krokiem zaradczym, gdyż należy pamiętać, że przestępcy często grożą ujawnieniem poufnych informacji, aby zmusić ofiary do zapłacenia okupu.

4. Zachowanie transparentności

Chociaż naturalnym jest, że w pierwszym odruchu firmy chcą ukryć szkodliwe informacje, wiadomości o cyberatakach i naruszeniach zazwyczaj nieuchronnie przedostają się na zewnątrz. Transparentność i szczera, otwarta komunikacja minimalizują szkody dla reputacji organizacji i daje poszkodowanym stronom możliwość podjęcia kroków w celu ochrony swoich wrażliwych danych.

Krok 4: Strategie ograniczania szkód

Przed podjęciem kroków mających na celu usunięcie oprogramowania ransomware z systemu, należy przechwycić i zabezpieczyć obrazy, migawki oraz zawartość pamięci podręcznej wszystkich zainfekowanych urządzeń. Informacje te są pomocne w procesie ustalenia, w jaki sposób systemy zostały naruszone. Ważne jest także, aby zachować informacje przechowywane w pamięci systemowej, logach i metrykach firewalla.

1. Konsultacje z organami nadzoru bezpieczeństwa

Rozmowa z organem nadzoru bezpieczeństwa właściwym dla Twojej organizacji oraz dostawcą zabezpieczeń pomoże zebrać ważne rekomendacje w zakresie minimalizowania szkód po cyberataku oraz dobrych praktyk dotyczących odzyskiwania danych z kopii zapasowych.

2. Identyfikacja dotkniętych cyberatakiem systemów
3. Wyłączenie urządzeń i punktów końcowych VPN, opartych na chmurze publicznej.
4. Wyłączenie szyfrowania danych po stronie serwera.
5. Identyfikacja wewnętrznych i zewnętrznych mechanizmów utrzymania.

Krok 5: Strategie eliminacji

Głównym celem strategii eliminacji jest usunięcie wszystkich śladów oprogramowania ransomware i złośliwego oprogramowania z systemów.

1. Wyczyszczenie wszystkich zainfekowanych systemów.
2. Odbudowa systemów korporacyjnych, zaczynając od systemów krytycznych.
3. Zresetowanie wszystkich haseł.
4. Usuwanie i blokowanie zidentyfikowanych luk w zabezpieczeniach, podejrzanych stron internetowych i złośliwego oprogramowania.
5. Wydanie oświadczenia przez wyznaczony organ IT po usunięciu wszystkich śladów oprogramowania ransomware i odbudowie systemów w celu potwierdzenia, że incydent związany z oprogramowaniem ransomware został zakończony.

Krok 6: Odzyskiwanie i przywracanie

W tym momencie można już przywrócić dane i wrócić do pracy. Jest to kluczowy moment, w którym następuje weryfikacja skuteczności strategii przechowywania kopii zapasowych.

1. Do przywracania systemów należy używać bezpiecznych kopii zapasowych.
2. Konieczne jest upewnienie się, że kopie zapasowe są wolne od niebezpiecznego kodu w tym ransomware, aby podczas odzyskiwania nie doszło do ponownego zainfekowania odtworzonych systemów.
3. Opisanie i wdrożenie dobrych praktyk wysnutych na bazie wniosków z cyberataku w celu wzmocnienia środków bezpieczeństwa.
4. Wdrożenie rozwiązań do ciągłego monitorowania ransomware.
5. Przeprowadzenie oceny po incydencie.

Najlepsze praktyki reagowania na incydenty związane z oprogramowaniem ransomware

Częstotliwość występowania ataków ransomware jest tak duża, że należy je traktować w tej samej kategorii, co inne plany zarządzania ciągłością działania. Obejmują one strategie radzenia sobie z poważnymi incydentami, klęskami żywiołowymi i odzyskiwaniem po awarii.

Punktem wyjścia dla planu reagowania na incydenty ransomware jest dokładnie zbadany i udokumentowany plan odzyskiwania danych. Zazwyczaj plan ten obejmuje wszystkich interesariuszy, jasne określenie celów odzyskiwania i strategie komunikacji. Plan identyfikuje odpowiedzialne strony i jasno określa działania, które należy podjąć w przypadku ataku ransomware.

Punkty do rozważenia obejmują:

1. Zespół reagowania: Zidentyfikuj wszystkich członków zespołu reagowania, ich obowiązki i funkcje. Wyznacz lidera odpowiedzialnego za koordynację działań.
2. Inwentaryzacja: Przygotuj pełną listę wszystkich fizycznych i chmurowych zasobów sprzętowych i programowych, wraz ze schematami ich wzajemnych połączeń, w tym specjalnych, takich jak VPN, wirtualne chmury prywatne, sieci WAN i interfejsy API.
3. Zasoby krytyczne: Stwórz listę i priorytetyzuj krytyczne funkcje biznesowe, aplikacje, zbiory danych i kopie zapasowe.
4. Lista kontaktów awaryjnych: Uwzględnij wszystkich pracowników, usługodawców, dostawców i klientów, na których może mieć wpływ incydent ransomware, by w razie potrzeby móc się z nimi natychmiast skontaktować.
5. Szkolenie: Przeszkol członków zespołu w zakresie ich ról i obowiązków oraz przeprowadź symulację incydentu, aby upewnić się, że każda osoba jest zaznajomiona ze swoją rolą i czuje się w niej komfortowo.
6. Plan działania na ransomware: Przygotuj szczegółowy plan działania w odpowiedzi na ransomware.
7. Wnioski i rekomendacje: Dokumentuj wnioski wyciągnięte podczas symulacji szkoleniowych i rzeczywistych ataków.

Sformalizowanie i wdrożenie powyższych praktyk w zakresie ochrony przed oprogramowaniem ransomware pomoże Twojej organizacji szybko i skutecznie zareagować w przypadku ataku oraz wykorzystać kopie zapasowe w celu przywrócenia i ponownego uruchomienia usług. Wykorzystaj więc przygotowany materiał do tego, by na jego bazie stworzyć własną checklistę działań koniecznych do podjęcia w przypadku ataku ransomware w Twojej organizacji.

Artykuł powstał na bazie https://www.veeam.com/blog/ransomware-response-plan.html, dostęp z dnia 27.09.2023

Artykuł został napisany przez człowieka, a nie algorytm sztucznej inteligencji.

W zastosowaniu idei nienaruszalności i ochrony danych poszliśmy w ostatnim czasie o kolejny krok dalej – uruchomiliśmy bowiem NIENARUSZALNE repozytorium chmurowe.

To wyjątkowy rodzaj repozytorium na backup, który – ze względu na swoją budowę oraz szereg zabezpieczeń – zapewnia całkowitą niezmienność plików w zadanym czasie. Technicznie, bazowaliśmy na dobrze znanym w pamięciach masowych trybie WORM (write once, read many). Bezpieczeństwo tego rozwiązania oparte jest na  3 filarach:

1. ,,Termin ważności” danych – każdy plik umieszczony w repozytorium otrzymuje swój indywidualny atrybut czasowy określający okres, w którym system blokuje możliwość zmiany lub usunięcia pliku oraz powiązanych z nim metadanych.
2. Bezpieczne logowanie – wykorzystujemy poświadczenia jednorazowe i uwierzytelnianie oparte na certyfikatach do komunikacji między serwerem kopii zapasowych Veeam a usługą Veeam Transport Service.
3. Bezpieczny zegar czasu – jako że w rozwiązaniu niezwykle ważną rolę pełni prawidłowy czas, zegary systemowe naszego klastra Veeam Cloud Connect synchronizują się z bezpiecznym zegarem czasu (NTP).

Kombinacja powyższych rozwiązań zapewnia kompleksową ochronę nie tylko przed standardowymi naruszeniami danych, ale także przed błędami ludzkimi lub przypadkowym usunięciem czy modyfikacją danych. Realizowana w ten sposób idea nienaruszalności kopii zapasowych jest wówczas kompletna.  

Docelowo nasi klienci będą mogli wybrać repozytorium, które im najbardziej odpowiada, lub aktywować oba naraz i realizować bardziej złożone scenariusze backupu.

Nowe repozytorium, testowane już przez naszych klientów. Umieściliśmy je też z dala od podstawowego ośrodka, bo w centrum danych w Opolu. Już wkrótce udostępnimy NIENARUSZALNE repozytorium do zamówienia online w naszym e-commerce: https://flowbergit.pl/veeam-cloud-connect/

Agencja Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA) opublikowała raport ENISA Threat Landscape: Health Sector, dotyczący cyberzagrożeń dla sektora zdrowia.

Raport to analiza około 215 incydentów cyberbezpieczeństwa, które miały miejsce w obszarze ochrony zdrowia w okresie ostatnich dwóch lat. Identyfikuje on główne zagrożenia, podmioty, skutki i trendy w obszarze cyberbezpieczeństwa branży medycznej w Europie. Materiał obejmuje szczegółową analizę, która dostarcza odpowiedzi na niektóre ważne pytania, takie jak sposób przeprowadzania ataków, rodzaje systemów będących celem ataków oraz typ organizacji opieki zdrowotnej najbardziej dotkniętych wyciekami danych. Analizy te posłużyły jako podstawa do zidentyfikowania listy głównych cyberzagrożeń dla sektora zdrowia.

Liczba cyberataków na sektor medyczny wciąż rośnie

W ciągu ostatnich dwóch lat europejski sektor opieki zdrowotnej stanął w obliczu znacznej liczby incydentów. Szczególnie ucierpieli dostawcy opieki zdrowotnej (53% wszystkich incydentów), a zwłaszcza szpitale (42%). Zaobserwować można również ataki wymierzone w władze, organy i agencje służby zdrowia (14%) oraz ataki na przemysł farmaceutyczny (9%). Co niezwykle ważne, autorzy raportu dostrzegają tendencję wzrostową w zakresie liczby cyberataków – w pierwszym kwartale 2023 roku zarejestrowano ok. 40 incydentów, w porównaniu do średnio około 22 incydentów na kwartał obserwowanych w latach 2021 i 2022. Wśród krajów europejskich, które są najbardziej narażone na cyberataki w okresie ostatnich trzech lat, przoduje Francja (42 przypadki), Hiszpania (25) oraz Niemcy (23). Polska z 6 incydentami znajduje się w dolnej połowie stawki.

Ransomware a pozostałe cyberzagrożenia

Ransomware jest jednym z głównych zagrożeń w sektorze ochrony zdrowia (54%), zarówno pod względem liczby incydentów, jak i wpływu na organizacje służby zdrowia i przewiduje się, iż trend ten się utrzyma. Co więcej, aż 43% incydentów związanych z atakami ransomware łączy się z naruszeniem lub kradzieżą danych. Prawie połowa wszystkich incydentów (99 incydentów, 46%) stanowi zagrożenie dla danych organizacji zdrowotnych (naruszenia, wycieki). Zagrożenia związane z danymi nadal stanowią jedno z głównych zagrożeń w sektorze, nie tylko w Europie, ale także na całym świecie.

Pandemia wzmocniła wartość danych medycznych

Warto również zauważyć, że na niepokojące wyniki raportu ma z pewnością wpływ fakt, iż dane pochodzą głównie z okresu pandemii, kiedy obszar opieki zdrowotnej był jednym z najbardziej narażonych na cyberataki sektorów. Jest to związane z ogólnym wzrostem liczby ataków ransomware, ale także ze wzrostem wartości danych pacjentów, w tym elektronicznej dokumentacji medycznej. W rzeczywistości dane pacjentów były najczęściej atakowanymi zasobami (30%) w okresie ostatnich dwóch lat, ponadto, jak wynika z danych, ponad połowa ataków oparta była o motyw finansowy (53%).

Incydenty bezpieczeństwa spowodowane głównie lukami w zabezpieczeniach

Eksperci oceniają, że ataki na łańcuchy dostaw i dostawców usług opieki zdrowotnej, w połączeniu z zagrożeniami stwarzanymi przez luki w systemach opieki zdrowotnej i urządzeniach medycznych są jednymi z kluczowych problemów w zakresie bezpieczeństwa danych i systemów. W niedawnym badaniu ENISA opieka zdrowotna była sektorem, który zgłosił najwięcej incydentów bezpieczeństwa związanych z lukami w oprogramowaniu lub sprzęcie, co potwierdzają dane z tegorocznego raportu, w którym 80% ankietowanych organizacji opieki zdrowotnej zadeklarowało, że ponad 61% ich incydentów bezpieczeństwa było spowodowanych lukami w zabezpieczeniach.

Ważnym aspektem jest również wzrost liczby ataków DDoS. Rozwój sytuacji geopolitycznej i aktywność haktywistów zwiększyły liczbę ataków DDoS na szpitale i organy służby zdrowia na początku 2023 r., generując 9% wszystkich incydentów. Wynika to według ekspertów z gwałtownego wzrostu liczby ataków DDoS przeprowadzanych przez prorosyjskie grupy haktywistów, których celem było zakłócenie ciągłości działania podmiotów świadczących opiekę zdrowotną i organów służby zdrowia w UE.

Konsekwencje cyberataków

Opisane w raporcie incydenty spowodowały głównie naruszenia lub kradzież danych (43%), zakłócenia w świadczeniu usług opieki zdrowotnej (22%) i innych usług niezwiązanych z opieką zdrowotną (26%). Naruszenia danych dotknęły podmioty opieki zdrowotnej w 40% całkowitej liczby incydentów, a w szczególności szpitale (27%) i podstawową opiekę zdrowotną (8%). Zakłócenia w świadczeniu usług opieki zdrowotnej miały miejsce w przypadku podmiotów opieki zdrowotnej (82%) i organów służby zdrowia (12%).

Do istotnych skutków incydentów naruszenia danych należą również te finansowe. Jak wynika z badania ENISA NIS Investment 2022 mediana kosztów poważnego incydentu bezpieczeństwa w sektorze opieki zdrowotnej wynosi 300 000 euro. Pośredni wpływ na finanse atakowanych organizacji mają również sankcje nałożone przez organy ochrony danych, a także uszczerbek na reputacji podmiotów świadczących opiekę zdrowotną po poważnych naruszeniach danych.

Jak organizacje są przygotowane na cyberataki? Rekomendacje ENISA dla sektora zdrowia

Według niedawnego badania przeprowadzonego przez ENISA, tylko 27% ankietowanych organizacji w sektorze opieki zdrowotnej ma dedykowane programy ochrony przed ransomware, a 40% ankietowanych operatorów usług podstawowych nie ma żadnego programu budowania świadomości w zakresie bezpieczeństwa dla personelu spoza IT. W innym niedawnym badaniu przeprowadzonym przez grupę NIS, 95% ankietowanych organizacji zdrowotnych napotyka wyzwania podczas przeprowadzania oceny ryzyka, a 46% nigdy nie przeprowadziło takiej analizy. Ustalenia te podkreślają pilną potrzebę stosowania przez organizacje opieki zdrowotnej dobrych praktyk dotyczących cyberbezpieczeństwa. W związku z tym autorzy raportu przygotowali kilka najważniejszych rekomendacji w zakresie ochrony danych, które organizacje w sektorze opieki zdrowotnej powinny bezwzględnie wdrożyć.

Do rekomendowanych dobrych praktyk należą:

1. Szyfrowanie kopii zapasowych – szyfrowane kopie zapasowe krytycznych danych znacząco zmniejszają ryzyko ich utraty.
2. Edukacja i budowanie świadomości – podnoszenie świadomości i programy szkoleniowe dla pracowników służby zdrowia mogą odegrać istotną rolę w zapobieganiu cyberatakom opartym o socjotechniki i wpływają na poprawę praktyk bezpieczeństwa wśród użytkowników.
3. Identyfikacja luk w zabezpieczeniach – w celu ograniczenia wektorów ataków należy przeprowadzać regularne skanowanie pod kątem luk w zabezpieczeniach, zwłaszcza tych na urządzeniach mających dostęp do Internetu.
4. Aktualizacja oprogramowania – należy regularnie aktualizować oprogramowanie i systemy operacyjne do najnowszych dostępnych wersji.
5. Dobre praktyki – należy przestrzegać najlepszych praktyk w zakresie metod uwierzytelniania dostępu zdalnego, takich jak dwuetapowe uwierzytelnianie (2FA) z wykorzystaniem klucza U2F, długie, niesłownikowe hasła, managery haseł, korzystanie z VPN, itd.
6. Plan reagowania na incydenty – tworzenie, utrzymywanie i weryfikacja podstawowych planów reagowania na incydenty ma na celu zapewnienie ciągłości opieki nad pacjentami.
7. Zaangażowanie kierownictwa wyższego szczebla w działania operacyjne – świadomość wyższej kadry managerskiej w zakresie cyberbezpieczeństwa ma kluczowe znaczenie w skutecznym i kompleksowym wdrażaniu działań mających na celu ochronę danych i systemów.

Cały raport do pobrania tutaj: https://www.enisa.europa.eu/publications/health-threat-landscape

Czym właściwie jest Backup jako usługa? Jakie są zalety i wady sięgania po outsourcing w tym obszarze? Co daje backup poza siedzibą? Jak właściwie chronić kopie zapasowe? 

Odporny na ataki system backupu 

---

Dostępna obecnie wiedza w zakresie wektorów ataków i najczęściej wykorzystywanych podatności, daje wiele podpowiedzi w zakresie tego, jak powinien być zbudowany i sparametryzowany bezpieczny system backupu. Wystarczy zastosować 4 generalne zasady dotyczące architektury systemu: 

1. Fizyczne zabezpieczenie infrastruktury backupu, czyli wyeliminowanie możliwości dostępu do infrastruktury backupu osobom nieupoważnionym, najlepiej w oparciu o usługę certyfikowanego centrum danych. 

2. Segmentowanie i separowanie elementów infrastruktury, poprzez wykorzystywanie stref sieci. Strefa to obszar o określonej charakterystyce oraz przeznaczeniu i/lub podlegający szczególnym ograniczeniom. W każdej strefie obowiązywać powinny inne reguły dostępu. Na przykład strefa z ograniczeniami powinna realizować wyłącznie połączenia między zaufanymi serwerami, dzięki czemu będzie idealnym miejscem dla pamięci masowej realizującej funkcję repozytorium kopii zapasowych. 

3. Rozdzielenie ról administracyjnych i stosowanie odrębnych poświadczeń dla systemu backupu, a nawet wybranych usług katalogowych, wraz z dwuskładnikowym uwierzytelnianiem i stosowaniem kluczy U2F dla ról administracyjnych. 

4. Szyfrowanie kopii zapasowych w ramach każdego zadania backupu i zabezpieczenie klucza szyfrującego. 

Te generalne zasady, dobrze znane architektom bezpieczeństwa są stosunkowo łatwe do implementacji. Warto o nich pamiętać przy wdrażaniu lub modernizacji systemu kopii zapasowych.  

Planowanie bezpieczeństwa danych 

---

Właściwa ochrona danych i systemów wymaga planowania. Najlepszym sposobem jest spisanie polityki backupu, która jest ważnym elementem strategii bezpieczeństwa, będacej ważną częścią Planu Ciągłości Działania. Polityka backupu to plan działań, który określa m.in: 

• jakie dane i systemy mają być objęte ochroną, 
• z jaką częstotliwością mają być one kopiowane (RPO), 
• jak długo i gdzie powinny być przechowywane (retencja), 
• jak szybko dane mają być przywrócone (RTO), 
• w jakiej kolejności mają być przywracane systemy (orkiestracja). 

Polityka backupu określa również procedury, które należy stosować w celu zapewnienia integralności danych, w tym scenariusze testów walidujących poprawność wykonanych kopii zapasowych. Ważne jest, aby polityka backupu była regularnie aktualizowana i dostosowywana do zmieniających się potrzeb i warunków biznesowych, aby nadążała za rozbudową i rozwojem środowiska IT organizacji.  

Outsourcing obszaru backupu 

---

Backup as a Service (BaaS) to skalowalne rozwiązanie obejmujące pełny system backupu oraz usługi eksperckie, które razem stanową kompleksowe rozwiązanie w zakresie ochrony danych i systemów. Podstawowe składniki backupu w formie usługi to:  

• licencje zaawansowanego systemu tworzenia i zarządzania kopiami zapasowymi,  
• instalacja i konfiguracja aplikacji do backupu, raportowania i monitoringu, 
• skalowalne repozytorium backupu w bezpiecznym centrum danych, 

• opracowanie polityki backupu wraz z jej implementacją, 
• obsługa administracyjna ze wsparciem technicznym w określonym standardzie SLA. 

Zakres składowych usługi różnić się będzie zależnie od oferty dostawcy, jednak w większości przypadków outsourcing procesu backupu oznacza, że przenosimy pełną odpowiedzialność za ten obszar na usługodawcę. Nie angażujemy przy tym własnych zasobów, czy to ludzkich, czy infrastrukturalnych. Taka forma usługi odpowiada też na szereg kluczowych wyzwań związanych ze skuteczną i kompleksową ochroną danych w organizacjach. 

Co wybrać?  Outsourcing backupu czy inwestycja we własne zasoby? 

---

Przyjmijmy, że firma ma 20 serwerów wirtualnych, a szacowane zapotrzebowanie na repozytorium dla kopii zapasowych wynosi 10TB. Dla uproszczenia zakładamy, że w całym trzyletnim okresie zapotrzebowanie na zasoby pozostanie niezmienne. Jednocześnie, w obu opcjach realizatorem usług będzie ten sam podmiot, dlatego wycena wdrożenia systemu backupu oraz stworzenia polityk jest tożsama. Koszty energii i chłodzenia dla jednego serwera, ubezpieczenia, szkolenie zespołu, itp. pomijamy. Spójrzmy, jak to wygląda przy inwestycji we własne zasoby: 

I.                Inwestycja własna w system backupu 

Lp.	Zakres wdrożenia	Opex (brutto m-c)	Capex (netto)
1.	Projekt wykonawczy		4 500 zł
2.	Licencje systemu Veeam Backup & Replication Enterprise Plus (ze wsparciem 24/7 na 3 lata).		51 120 zł
3.	Serwer backup wraz z repozytorium 10TB		12 500 zł
4.	Opracowanie polityki backupu		5 000 zł
5.	Wdrożenie systemu backupu i dokumentacja		6 000 zł
6.	Administracja systemem backupu (1/8 etatu)	2 000 zł
		2 000 zł	79 120 zł

  

W przypadku outsourcowania backupu do zewnętrznego dostawy koszty kształtują się następująco: 

II.               Outsourcing obszaru backupu 

Lp.	Zakres usług	Opex (netto m-c)	Capex (netto)
1.	Projekt wykonawczy		4 500 zł
2.	Licencje systemu Veeam Backup & Replication Enterprise Plus (20 VM).	1 160 zł
3.	Repozytorium chmurowe 10TB	900 zł
4.	Opracowanie polityki backupu		5 000 zł
5.	Instalacja i konfiguracja systemu backupu		6 000 zł
6.	Administracja systemem backupu	1600 zł
		3 660 zł	15 500 zł

  

Powyższe zestawienie kosztów operacyjnych (Opex) oraz inwestycyjnych (Capex) pokazuje, że po 3 latach nadal korzystniejszą opcją realizacji backupu jest outsourcing – w tym przypadku Backup as a Service (BaaS). Dociekliwi mogą się jednak zastanawiać, co stanie się później? Czy po pewnym czasie nie powinno nastąpić wyrównanie kosztów w jednej i drugiej opcji? Hipotetycznie mogłoby to nastąpić po 4 latach od wdrożenia, ale w praktyce nic takiego się nie wydarzy. Dlaczego? To proste – przy wyborze inwestycji we własny system do backupu, po 3 latach pojawia się konieczność odnowienia wsparcia dla systemu Veeam Backup & Replication, którego przeciętny koszt dla tego przypadku wynosi 3740 euro (stan na 04.04.2023 roku). Trzeba będzie pewnie dokupić także wsparcie gwarancyjne do serwera, które zwyczajowo z nowym sprzętem obejmuje 3 lata. W usłudze BaaS opartej na Veeam Cloud Connect (VCC), prawo do aktualizacji jest wliczone w cenę usługi, a za sprzęt odpowiada usługodawca.

  

  

	Łączny koszt obszaru backupu
	Outsourcing	Inwestycja
w 1 rok	59 420 zł	103 120 zł
w 2 roku	43 920 zł	24 000 zł
w 3 roku	43 920 zł	24 000 zł
Razem po 3 latach	147 260 zł	151 120 zł

Bezpieczeństwo kopii zapasowych 

---

Oczywiście istnieje sporo wątpliwości, na ile dane, będące najcenniejszym aktywem organizacji, będą bezpieczne u dostawcy usług. Kwestie te zabezpieczyć mogą prawnicy (co jest codziennością w kontraktach B2B) oraz odpowiednie procesy po stronie usługodawcy. Z pomocą przychodzi także technologia, a więc na przykład szyfrowanie kopii, które mają być umieszczone w repozytorium chmurowym, co staje się warunkiem świadczenia usługi BaaS. 

Jeżeli jednak przeanalizujemy typowe ataki na dane cyfrowe, wówczas nie może być wątpliwości, że przechowywanie kopii zapasowych poza siedzibą, czyli u dostawcy usługi backupu, to jedna z najskuteczniejszych form ochrony danych. 

Szyfrowanie kopii zapasowych jest jednym z kluczowych elementów utrzymania poufności danych, dlatego system backupu w ramach BaaS weryfikuje każdą stworzoną kopię pod kątem tego, czy dane zostały zaszyfrowane. Klucz szyfrujący posiada jedynie właściciel danych, a całość transferu do repozytorium odbywa się z wykorzystaniem protokołu SSL. Kopie zapasowe powinny być również testowane pod kątem obecności wirusów oraz poprawności wykonania. Służą temu skrypty wykonywane automatycznie w wyizolowanym środowisku, dzięki rozwiązaniom takim jak SureBackup. 

Kopia zapasowa poza siedzibą (offsite backup) 

---

Najlepsze praktyki tworzenia kopii zapasowych obejmują strategię zgodną z regułą 3-2-1, która obejmuje trzy wystąpienia danych na dwóch różnych nośnikach oraz z jedną kopią przechowywaną poza siedzibą firmy. To właśnie ta ostatnia kopia (offsite backup) jest immanentną częścią planu odzyskiwania danych po awarii oraz jednym z kluczowych elementów usługi BaaS, bo daje pewność, że dane, których kopia znajduje się poza siedzibą, jest nienaruszalna, bezpieczna oraz najczęściej wyizolowana z firmowej sieci. Kopia przechowywana w ten sposób minimalizuje kilka istotnych ryzyk:  

• pozwala chronić i odzyskiwać dane w przypadku zniszczenia sprzętu produkcyjnego lub lokalnego repozytorium,  
• jest wolna od błędów ludzkich, w tym działania celowego,  
• jest również odporna na ataki ransomware, które zazwyczaj infekują wszelkie dostępne w sieci firmowej dane i repozytoria.  

Kopia zapasowa poza siedzibą jest więc nierzadko ostatnią deską ratunku w przypadku utraty danych z lokalnego backupu.  

Jeżeli posiadasz aplikację Veeam Backup & Replication, uruchomienie offsite backup jest niezwykle proste. Wystarczy dodać do infrastruktury backupu (Backup Infrastructure) dostawcę usług (Service Provider), a w nowym lub istniejącym zadaniu backupu skonfigurować dodatkowe miejsce docelowe (Configure Secondary Destination), wskazując na Cloud Service Provider’a. 

Zalety i wady outsourcingu obszaru backupu i odtwarzania 

---

ZALETY

WADY

Brak inwestycji – koszty początkowe są minimalne. Nie trzeba nabywać oprogramowania czy sprzętu, ani zatrudniać specjalisty w zakresie backupu.   Szybki start – podobnie, jak w przypadku aplikacji w formule SaaS, udostępnienie usług podstawowych następuje w ciągu kilku minut, a pełnego zakresu (czyli wraz z wdrożeniem) w ciągu kilku dni.   Skalowalność – alokacja licencji oraz wielkość repozytorium dla kopii zapasowych dostosowywana jest do bieżącego zapotrzebowania, co oznacza zarówno zwiększanie jak i pomniejszanie zasobów.   Nowoczesna technologia – dostawcy usług najczęściej wykorzystują rozwiązania o wysokim stopniu niezawodności i zaawansowanych funkcjonalnościach, projektowane dla dużych organizacji.  Niski próg wejścia – choć rozwiązania techniczne są niezwykle zaawansowane, usługi są przystępne cenowo, gdyż rozliczane są za użycie. Dla niewielkiej organizacji, posiadającej niewiele zasobów, oznacza to niski abonament.  Wsparcie techniczne – dostęp do ekspertów z dużą wiedzą dziedzinową i doświadczeniem, pozwala klientowi w pełni przekazać zadania związane z obsługą backupu i odtwarzania na usługodawcę.

Poufność danych -zarządzanie procesem i danymi jest zadaniem usługodawcy, a zatem może to rodzić pytania o bezpieczeństwo i poufność danych.  Zależność technologiczna – jak każda usługa abonamentowa, także backup w outsourcingu oznacza w pewnym stopniu związanie z dostawcą i określoną technologią.  Używasz, gdy płacisz – usługa rozliczana jest zwykle w cyklach miesięcznych, zatem problemy z płatnościami mogą wywołać kłopoty związane z dostępnością usługi.  Brak indywidualizacji – usługi świadczone dla wielu klientów są standaryzowane ze względu na łatwość obsługi. Zwykle więc indywidualne dostosowanie parametrów usługi do wymogów jednego klienta jest niemożliwe.  Ograniczenia techniczne – odtwarzanie z repozytorium chmurowego wymaga dostępu do sieci Internet, a przepustowość łącza wpływa wprost na szybkość odtwarzania z repozytorium chmurowego.  Konieczność dostosowania się – usługodawca, jako wyłączny dysponent usługi, może jednostronnie dokonywać zmian w regulaminie, tym samym zmieniając warunki umowy, które wówczas mogą okazać się niekorzystne dla klienta.

Sprawdzona technologia 

---

Ważnym aspektem każdego dojrzałego rozwiązania do ochrony danych jest technologia. Od wielu lat numerem jeden w tym zakresie jest Veeam Software, którego system Veeam Backup & Replication jest łatwą w konfiguracji, prostą i intuicyjną platformą do tworzenia kopii zapasowych i odzyskiwania po awarii. Rozwiązanie Veeam Backup & Replication umożliwia tworzenie kopii zapasowych na poziomie obrazu maszyn wirtualnych, fizycznych i chmurowych oraz przywracanie z nich danych, przy jednoczesnej optymalizacji transferu danych i zużycia zasobów. Scentralizowana konsola platformy pozwala samodzielnie administrować operacjami oraz zadaniami backupu, jak również pomaga automatyzować i integrować procesy ochrony oraz odzyskiwania danych.  

Jak nie kupować kota w worku? 

---

Dobrą praktyką przy wyborze tak istotnej usługi z perspektywy ciągłości działania organizacji, jest to, by wybrać dostawcę i technologię najlepiej dopasowaną do potrzeb. W przypadku BaaS warto skorzystać z możliwości prezentacji usługi na żywo i sięgnąć po bezpłatny okres próbny. W trakcie prezentacji na żywo można zadawać pytania, które pozwolą ocenić stopień dopasowania usługi do potrzeb organizacji. Wersja próba usługi umożliwi zasymulowanie rzeczywistego użycia, czyli na przykład stworzenia kilku zadań backupu i przeprowadzenie odtwarzania z utworzonych kopii.  

Podsumowanie 

---

Skuteczna ochrona danych wymaga kompleksowego i przemyślanego podejścia. Należy sięgnąć po najlepsze praktyki w zakresie tworzenia architektury rozwiązania, strategii backupu oraz technologii, które, odpowiednio wdrożone, znacząco zmniejszą ryzyko utraty danych i przestojów. Dobra wiadomość jest taka, że nie trzeba robić tego na własną rękę – można zadbać o dane bez konieczności wielkich inwestycji, nakładów na kompetencje techniczne i dużych zasobów. Wystarczy zwrócić się w stronę zaufanego partnera technologicznego i usługi, która odpowiada na wszystkie wyzwania dotyczące strategii ciągłości działania. Backup as a Service jest właśnie taką usługą – warto zatem rozważyć, czy przypadkiem nie jest to właśnie to, czego potrzebuje Wasza organizacja, by spać spokojnie i nie martwić się o swoje dane.  

---

Recovery Time Objective – oznacza czas, jaki jest potrzebny od chwili wystąpienia awarii do chwili uruchomienia awaryjnego trybu pracy (failover) lub przywrócenia środowiska produkcyjnego. 

Retencja definiuje, jak długo będziemy przechowywać kopie zapasowe w repozytorium backupu, a więc określa czas życia backupu.

Orkiestracja oznacza zaplanowaną sekwencją uruchomień powiązanych ze sobą serwerów i usług, która zapewni prawidłową pracę środowiska IT.

---